Przygotowanie sprawy sądowej, napisanie pozwu oraz innych pism procesowych, a następnie udział w rozprawie są niezwykle istotne. Niestety wiele osób nie jest w stanie ponieść kosztów związanych z pomocą prawną adwokata. Dzisiejszy wpis poświęcony został instytucji prawnika z urzędu. Brak środków na pokrycie wynagrodzenia adwokata nie pozbawia nas bowiem prawa do profesjonalnego zastępstwa w sprawie.
Komu przysługuje adwokat z urzędu?
Ustanowienia adwokata (lub radcy) może domagać się osoba zwolniona przez sąd od kosztów sądowych w całości lub w części. Osoba nie zwolniona przez sąd od kosztów sądowych również może domagać się adwokata z urzędu. Wówczas powinna ona złożyć oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ponieść kosztów wynagrodzenia adwokata bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
W odniesieniu do osób prawnych i innych jednostek organizacyjnych, które nie zostały zwolnione przez sąd od kosztów sądowych – adwokat z urzędu przyznany zostanie, gdy osoba ta lub jednostka nie ma dostatecznych środków na poniesienie kosztów wynagrodzenia adwokata.
Wniosek o ustanowienie adwokata z urzędu
Warunkiem ustanowienia adwokata z urzędu jest złożenie wniosku. Należy to uczynić wraz z wnioskiem o zwolnienie od kosztów sądowych lub osobno. Wniosek możemy złożyć na piśmie lub ustnie do protokołu w sądzie, w którym sprawa będzie wytoczona lub już się toczy.
Kiedy wniosek zostanie uwzględniony?
Wniosek o ustanowienie adwokata z urzędu sąd uwzględni jeżeli:
- uzna, że udział adwokata jest potrzebny
- uzasadnia to sytuacja majątkowa wnioskodawcy.
Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 19 marca 2003 r., sygn. akt: II UK 264/02.
Udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie będzie potrzebny zazwyczaj wówczas, gdy strona wnosząca o jego ustanowienie jest nieporadna, ma trudności z samodzielnym podejmowaniem czynności procesowych albo gdy sprawa jest skomplikowana pod względem faktycznym lub prawnym.
Oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym
Do wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu należy dołączyć oświadczenie o swoim stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania. Oświadczenie to ma formę formularza, w którym wnioskodawca wypełnia poszczególne rubryki. Zarówno wniosek, jak i oświadczenie należy opatrzyć własnoręcznym podpisem.
Czy można wybrać adwokata z urzędu?
Zasadniczo sąd po otrzymaniu wniosku o ustanowienie adwokata z urzędu zwraca się o jego wyznaczenie do okręgowej rady adwokackiej. Przepisy przewidują jednak ustanowienia adwokata wskazanego przez wnioskodawcę. Jeżeli zatem strona chciałaby, aby jej adwokatem z urzędu została konkretna osoba taką informację należy umieścić we wniosku. Wskazanie nie jest wiążące niemniej jednak istnieje duże prawdopodobieństwo, że to właśnie ten adwokat zostanie ustanowiony pełnomocnikiem z urzędu.
Odmowa ustanowienia adwokata z urzędu
W razie oddalenia wniosku o ustanowienie adwokata strona nie może ponownie domagać się ustanowienia adwokata, powołując się na te same okoliczności, które stanowiły uzasadnienie oddalonego wniosku. Taki wniosek sąd pozostawi w aktach sprawy bez żadnych dalszych czynności.
Stronie, której wniosek został oddalony przysługuje jednak zażalenie na postanowienie odmawiające ustanowienia adwokata.