W życiu codziennym niejednokrotnie mamy do czynienia z sytuacją, gdy osoba, która ukończyła 13 lat lub osoba pełnoletnia z różnych powodów nie jest w stanie kierować swym postępowaniem czy też wymaga pomocy do prowadzenia swoich spraw. W tej sytuacji warto rozważyć instytucję ubezwłasnowolnienia, o której w dzisiejszym wpisie. Ubezwłasnowolnienie oznacza bowiem, iż dana osoba nie ma możliwości samodzielnego podejmowania decyzji w zakresie swojej osoby i majątku. Takie ograniczenie w możliwościach dokonywania czynności prawnych ma na celu ochronę interesów osoby ubezwłasnowolnionej.
Czym jest ubezwłasnowolnienie całkowite?
Ubezwłasnowolnienie całkowite dotyczy osoby, która ukończyła 13 lat i wskutek choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, w szczególności pijaństwa lub narkomanii, nie jest w stanie kierować swym postępowaniem.
Osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może dokonywać czynności prawnych, gdyż wówczas są one nieważne. Przykładowo, osoba ubezwłasnowolniona całkowicie nie może sprzedać mieszkania, zaciągnąć kredytu czy dokonać zakupu samochodu. Taka osoba może dokonywać czynności prawnych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, np. drobnych zakupów. Czynność taka jest ważna o ile nie pociąga za sobą rażącego pokrzywdzenia tej osoby.
Dla osoby ubezwłasnowolnionej całkowicie ustanawia się opiekuna. Jeżeli osoba ta jest nieletnia opiekunami mogą być jej rodzice.
Czym jest ubezwłasnowolnienie częściowe?
Ubezwłasnowolniona częściowo może zostać osoba pełnoletnia, z powodu choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego rodzaju zaburzeń psychicznych, np. pijaństwa, narkomanii. Ubezwłasnowolnienie jest możliwe, gdy stan tej osoby nie uzasadnia ubezwłasnowolnienia całkowitego, lecz potrzebna jest pomoc do prowadzenia jej spraw.
Osoba ubezwłasnowolniona częściowe może zawierać umowy powszechnie zawierane w drobnych bieżących sprawach życia codziennego oraz podejmować działania, które nie są zobowiązaniem ani rozporządzeniem swoim prawem. Co więcej, osoba taka może rozporządzać swoim zarobkiem, chyba że sąd opiekuńczy z ważnych powodów postanowi inaczej. Jeżeli zaś przedstawiciel ustawowy oddał jej określone przedmioty majątkowe do swobodnego użytku, osoba ta ni ze dokonywać czynności prawnych, które dotyczą tych przedmiotów.
Dla osoby ubezwłasnowolnionej częściowo ustanawia się kuratora.
Wniosek o ubezwłasnowolnienie
Ubezwłasnowolnienie następuje na mocy postanowienia sądu. Sprawy te rozpoznaje sąd okręgowy.
Wniosek o ubezwłasnowolnienie może zgłosić:
- małżonek osoby, której dotyczy wniosek,
- jej krewni w linii prostej (np. ojciec, syn) oraz rodzeństwo (wyłącznie gdy osoba ta nie ma przedstawiciela ustawowego)
- jej przedstawiciel ustawowy
Istotne, aby zarówno z wniosku o ubezwłasnowolnienie oraz dołączonych do nich dokumentów wynikały przyczyny wniosku o ubezwłasnowolnienie. Ponadto, z uwagi na ograniczenie kręgu osób, uprawnionych do złożenia wniosku, należy dołączyć również dokument potwierdzający, iż wnioskodawca jest uprawniony do złożenia wniosku. Zazwyczaj jest to odpis aktu stanu cywilnego.
Podsumowując, ubezwłasnowolnienie często bywa jedynym wyjściem, które pozwala ochronić interesy osoby, która z różnych przyczyn nie jest w stanie kierować swym postępowaniem lub potrzebna jest jej pomoc do prowadzenia swoich spraw. Dlatego też, warto wiedzieć jakie są konsekwencje ubezwłasnowolnienia oraz jak prawidłowo złożyć wniosek o ubezwłasnowolnienie.