Dla wielu z nas zamkniętych w chwili obecnej w swoich „czterech ścianach”, pracujących zdalnie, jedynym pocieszeniem była myśl o planowanym urlopie. W miarę rozwoju sytuacji w Polsce i na świecie jednak nawet i ta myśl powoduje wiele wątpliwości. Czy do wakacji sytuacja związana z epidemią koronawirusa się poprawi? Czy będę mógł bezpiecznie wyjechać na wyczekiwany urlop, nie martwiąc się przy tym o zarażenie koronawirusem? Czy odwołanie wakacji z powodu koronawirusa pozwoli ubiegać się o zwrot wpłaconych pieniędzy? To pytania, które często pojawiają się w naszych głowach. Dlatego też, pomimo że do wakacji pozostało jeszcze trochę czasu, już dziś warto uzyskać odpowiedź jak skutecznie ochronić swoje interesy w przypadku rezygnacji z imprezy turystycznej.
Rezygnacja z wakacji a epidemia koronawirusa
Zgodnie z art. 47 ust. 4 Ustawy z dnia 24 listopada 2017 r. o imprezach turystycznych i powiązanych usługach turystycznych, podróżny może odstąpić od umowy o udział w imprezie turystycznej przed rozpoczęciem imprezy turystycznej bez ponoszenia opłaty za odstąpienie w przypadku wystąpienia nieuniknionych i nadzwyczajnych okoliczności występujących w miejscu docelowym lub jego najbliższym sąsiedztwie, które mają znaczący wpływ na realizację imprezy turystycznej lub przewóz podróżnych do miejsca docelowego. Podróżny może żądać wyłącznie zwrotu wpłat dokonanych z tytułu imprezy turystycznej, bez odszkodowania lub zadośćuczynienia w tym zakresie.
Co to jest impreza turystyczna?
Zgodnie z przepisami wskazanej powyżej ustawy, impreza turystyczna to połączenie co najmniej dwóch różnych rodzajów usług turystycznych na potrzeby tej samej podróży lub wakacji. Połączenie to to na przykład: transport i nocleg, transport i wyżywienie czy transport, nocleg i wyżywienie.
Ponadto, ustawa wprowadza warunek dla uznania połączenia usług za imprezę turystyczną. Do utworzenia imprezy dochodzi, jeżeli spełniony zostanie jeden z poniższych warunków:
- usługi zostały połączone przez jednego przedsiębiorcę turystycznego (np. w biurze podróży X rezerwujemy wycieczkę, na którą składa się przejazd, noclegi i wyżywienie)
- usługi są nabywane osobno, ale w jednym punkcie sprzedaży i podróżny wybrał je przed zapłatą (np. w biurze podróży X rezerwujemy przejazd oraz rezerwujemy noclegi, a następnie decydujemy się zapłacić)
- usługi są nabywane osobno, mimo że są reklamowane bądź sprzedawane przy użyciu określenia ,,impreza turystyczna’’ lub podobnego
- usługi są nabywane osobno, a następnie łączone po zawarciu umowy
- usługi są nabywane osobno online, a przedsiębiorca turystyczny, z którym zawarta została pierwsza umowa, przekazuje innemu przedsiębiorcy turystycznemu nasze dane (imię i nazwisko, adres e-mail) oraz szczegóły płatności, a umowa z tym innym przedsiębiorcą lub przedsiębiorcami turystycznymi zostanie zawarta najpóźniej 24 godziny po potwierdzeniu rezerwacji pierwszej usługi turystycznej (np. kupujemy bilet lotniczy, a przewoźnik po jego zakupie zachęca nas do skorzystania z serwisu, na którym można dokonać rezerwacji noclegu).
Jak rozumieć nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności?
Przez „nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności” należy rozumieć sytuację pozostającą poza kontrolą strony powołującej się na taką sytuację, której skutków nie można było uniknąć, nawet gdyby podjęto wszelkie rozsądne działania. W motywie 31 preambuły dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 2015/2302 wskazano, że nieuniknione i nadzwyczajne okoliczności mogą obejmować, na przykład, „działania wojenne, inne poważne problemy związane z bezpieczeństwem, takie jak terroryzm, znaczące zagrożenie dla zdrowia ludzkiego, takie jak wybuch epidemii poważnej choroby w docelowym miejscu podróży lub katastrofy naturalne, takie jak powodzie lub trzęsienia ziemi, lub warunki pogodowe uniemożliwiające bezpieczną podróż do miejsca docelowego uzgodnionego w umowie o udział w imprezie turystycznej”. Przy ocenie, czy dane okoliczności mają nieunikniony i nadzwyczajny charakter należy stosować kryteria obiektywne. Przepis ten, co do zasady, nie odnosi się więc do okoliczności dotyczących konkretnego podróżnego, takich jak nagła choroba czy śmierć członka rodziny.
Jak rozumieć miejsce docelowe lub najbliższe sąsiedztwo?
Zgodnie ze stanowiskiem Polskiej Izby Turystycznej miejsce docelowym będzie np. miejscowość czy region, w którym ma miejsce impreza turystyczna a gdzie ogłoszono stan epidemii.
Mając na uwadze powyższe, ogłoszony przez właściwe władze stan epidemii wirusa COVID-19 na określonym terenie pozwala uznać, że zachodzi przesłanka nieuniknionych nadzwyczajnych okoliczności. Pozwala to na rezygnację przez podróżnego z imprezy turystycznej i konieczność zwrócenia mu wpłaconych środków przez organizatora. W związku z tym, z pewnością nie należy zgadzać się ze stanowiskiem niektórych biur podróży, które nie uznają epidemii koronawirusa za nieuniknione nadzwyczajne okoliczności i pobierają od podróżnych opłaty za odstąpienie od umowy, których wysokość określają stosowane przez nie Warunki Imprez Turystycznych.
Pozostaje jeszcze kwestia, czy art. 47 ust. 4 ustawy daje podstawę do rezygnacji przez podróżnego z imprezy z dużym wyprzedzeniem (np. rezygnacja w marcu z wakacji zarezerwowanych na lipiec lub sierpień). Zgodnie ze stanowiskiem Polskiej Izby Turystycznej, przepis ten nie znajdzie zastosowania, gdy w momencie rezygnacji nic pewnego nie da się powiedzieć o występowaniu nieuniknionych nadzwyczajnych okoliczności w miejscu docelowym lub w jego najbliższym sąsiedztwie. Stanowisko to nie jest wiążące. Rozstrzygnięcie tej kwestii, w przypadku rezygnacji, będzie zatem zależało od stanowiska przedsiębiorcy turystycznego lub sądu – jeżeli nie dojdzie do polubownego zakończenia sporu.
W związku z powyższym, mając na uwadze nadzieję, że sytuacja ulegnie poprawie – najlepszym rozwiązaniem wydaje się nie rezygnować z marzeń o upragnionym urlopie i obserwować sytuację w kraju, do którego zamierzaliśmy jechać. Jeśli jednak sytuacja nadal będzie niepewna – będziemy mieli prawo zrezygnować z imprezy turystycznej i żądać zwrotu całości wpłaconych środków.