Mediacja to pozasądowy sposób rozwiązania sporu bądź konfliktu. Ma ona na celu stworzenie stronom warunków umożliwiających osiągnięcie dobrowolnego porozumienia, a nie narzucenie im jakiegoś autorytatywnego rozwiązania. Dlatego też, w sposób znaczący różni się od postępowania sądowego. Zanim zdecydujesz się na wystąpienie na drogę sądową, warto zatem dowiedzieć się co to jest mediacja i czy mogłaby ona znaleźć zastosowanie w Twoim przypadku.
Czym jest mediacja?
Mediacja to dobrowolna, poufna metoda rozwiązywania sporu, w której strony konfliktu lub sporu, z pomocą bezstronnego i neutralnego mediatora, samodzielnie dochodzą do porozumienia. Mediację można więc określić jako rozmowę w trakcie której mediator jako osoba trzecia pomaga stronom konfliktu znaleźć akceptowalne przez obie strony rozwiązania.
Zasady mediacji
Zasadami mediacji są:
- bezstronność – mediator nie zajmuje żadnej ze strony, nikogo nie faworyzuje
- neutralność – mediator nie może mieć żadnego związku z przedmiotem sporu, nie jest zainteresowany konkretnym rozstrzygnięciem sporu czy konfliktu, nie narzuca stronom rozwiązań
- poufność – zarówno mediacja, jej przebieg i rezultaty są objęte tajemnicą. Mediator nie ujawnia nikomu informacji, które uzyskuje podczas prowadzenia mediacji, z wyjątkiem przestępstw wymienionych w art. 240 Kodeksu karnego
- dobrowolność – w każdym przypadku prowadzenia mediacji jej warunkiem jest zgoda stron. Co istotne, każdy z uczestników na każdym etapie ma możliwość odmowy dalszego udziału w mediacji bądź odmowy podpisania ugody
- akceptowalność – jest częścią szeroko rozumianej zasady dobrowolności.
W jaki sposób sprawa trafia do mediacji?
Mediacja może być prowadzona zarówno przed wniesieniem sprawy do sądu, jak również po wszczęciu postępowania. Wówczas mediacja prowadzona jest na podstawie postanowienia Sądu.
Wniosek o mediację może złożyć każda ze stron. Co istotne, w każdym przypadku warunkiem prowadzenia mediacji jest zgoda obu stron.
Kto decyduje o wyborze mediatora?
Mediatora wybierają wspólnie strony. W przypadku mediacji w trakcie postępowania sądowego – jeżeli strony nie wybrały osoby mediatora, sąd wyznaczy mediatora z listy stałych mediatorów.
Jak długo trwa mediacja?
W przypadku mediacji pozasądowych, ich długość zależna jest od woli stron.
W przypadku mediacji sądowej – trwa ona do trzech miesięcy. Na zgodny wniosek stron lub z innych ważnych powodów termin na przeprowadzenie mediacji może zostać przedłużony. Przedłużenie terminu następuje, jeżeli będzie to sprzyjać ugodowemu załatwieniu sprawy.
W jaki sposób może zakończyć się mediacja?
Mediacja może zakończyć się zawarciem wspólnie wypracowanej ugody, którą podpisują strony. Mediator przekazuje Sądowi protokół z mediacji oraz ugodę, którą Sąd następnie zatwierdza. Zatwierdzona przez Sąd ugoda ma moc prawną ugody zawartej przed Sądem. Sąd nie zatwierdzi ugody jeśli jest:
- sprzeczna z prawem lub zasadami współżycia społecznego
- zmierza do obejścia prawy
- niezrozumiała lub zawiera sprzeczności.
Co istotne, jeżeli ugoda której nadano klauzulę wykonalności nie została wykonana, może zostać skierowana do wykonania poprzez egzekucję komorniczą.
Jeżeli strony nie dojdą do porozumienia i nie zawrą ugody, mogą dochodzić swoich praw w postępowaniu sądowym.
Czy można zawrzeć ugodę w sprawie o rozwód lub o separację?
W przypadku sprawy o rozwód lub o separację, zawarcie ugody nie kończy postępowania w sprawie. Rozwiązanie małżeństwa przez rozwód lub separację może bowiem nastąpić wyłącznie wyrokiem Sądu. W takiej sytuacji uzgodnienia stron w ramach ugody mediacyjnej będą jednak wiążące dla Sądu. Wyjątkiem będzie sytuacja, kiedy uzgodnienia stron będą sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo będą zmierzać do obejścia prawa.
Jakie są koszty mediacji i kto je ponosi?
Koszty mediacji pozasądowej określa umowa stron z mediatorem. Zasady ponoszenia kosztów również stanowią przedmiot umowy.
Koszty mediacji sądowej określają przepisy rozporządzeń. Koszty mediacji cywilnej obciążają strony, co do zasady w równych częściach, chyba że strony ustalą inny podział rozliczeń. Koszty mediacji w sprawach karnych i w sprawach nieletnich ponosi Skarb Państwa.
Korzyści z mediacji?
Rozważając mediację strony często zastanawiają się czym mediacja różni się od postępowania sądowego i dlaczego miałaby być lepsza od niego. Dlatego warto wskazać na szereg korzyści płynących z mediacji:
- niższe w porównaniu do postępowania sądowego koszty
- szybkość postępowania
- to strony, a nie Sąd decydują o treści ugody
- poufność
- sukces obydwu stron
- obniżenie poziomu negatywnych emocji
- zrozumienie potrzeb własnych i drugiej strony
- kompleksowa regulacji kwestii spornych.
Podsumowując, mediacja to alternatywny sposób rozwiązania sporu czy konfliktu. W trakcie wspólnych spotkań i rozmów, w sposób ugodowy strony mogą uregulować wiele kwestii, jak na przykład kwestie kontaktów z dziećmi po rozwodzie. Dzięki pomocy bezstronnego i neutralnego mediatora możemy zatem zakończyć spór bez konieczności jego zaogniania przed Sądem. Dlatego też, przed podjęciem decyzji o skierowaniu sprawy do Sądu lub w trakcie trwania postępowania sądowego, widząc możliwość porozumienia, warto zastanowić się czy nie skorzystać z mediacji, do czego – jako mediator, gorąco zachęcam!