W swojej praktyce często spotykam się z osobami, które chciałyby rozporządzić swoim majątkiem już za życia, ale nie wiedzą jak to zrobić. Dlatego też, dzisiejszy wpis poświęcam testamentowi własnoręcznemu (odręcznemu), który jest podstawową formą rozporządzenia majątkiem na wypadek śmierci.
Co to jest testament własnoręczny?
Testament własnoręczny (holograficzny) można określić jako spisanie treści ostatniej woli przez spadkodawcę.
Kto może go spisać?
Sporządzić testament może tylko osoba mającą pełną zdolność do czynności prawnych. Pełną zdolność do czynności prawnych ma każdy, kto ukończył 18 lat i nie został ubezwłasnowolniony całkowicie albo częściowo. Testament może też sporządzić osoba po ukończeniu 16 lat, a przed ukończeniem 18 lat, jeżeli zawarła związek małżeński.
Co istotne, testamentu nie można sporządzić przez przedstawiciela czy pełnomocnika. W prawie polskim obowiązuje również zakaz sporządzania testamentów wspólnych – np. wspólny testament małżonków.
Jakie warunki musi spełniać?
Jeżeli decydujemy się na sporządzenie odręcznego testamentu musimy pamiętać, że powinien on spełniać następujące warunki:
- cały tekst testamentu musi zostać spisany własnoręcznie – nie wystarczy sporządzić testamentu w formie wydruku komputerowego opatrzonego podpisem
- testament musi być podpisany – podpis powinien być umieszczony pod treścią testamentu i powinien zawierać co najmniej nazwisko spadkodawcy
- testament musi być opatrzony datą jego sporządzenia.
Brak spełnienia dwóch pierwszych warunków będzie skutkował nieważnością testamentu. Brak daty nie będzie pociągał za sobą nieważności testamentu, jeżeli nie wywołuje wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów.
Czy testament własnoręczny można odwołać?
Testament własnoręczny tak, jak każdy inny można odwołać. Odwołanie testamentu może nastąpić w ten sposób, że:
- spadkodawca sporządzi nowy testament
- spadkodawca w zamiarze odwołania testamentu zniszczy lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność
- spadkodawca dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania jego postanowień.
Co istotne, sporządzając nowy testament powinniśmy zaznaczyć, że odwołujemy poprzedni. Zgodnie bowiem z art. 947 k.c., jeżeli spadkodawca sporządził nowy testament, nie zaznaczając w nim, że poprzedni odwołuje, ulegają odwołaniu tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, których nie można pogodzić z treścią nowego testamentu.
Odwołanie testamentu przez jego zniszczenie zawsze dotyczy całego testamentu. Nie można zniszczyć jedynie części testamentu, np. niektórych jego postanowień. Pozbawienie testamentu cech, od których zależy jego ważność może natomiast polegać na oderwaniu fragmentu dokumentu z podpisem testatora. Sprawi to, że akt ostatniej woli nie będzie zawierał podpisu, a zatem będzie nieważny.
Testator może też wprowadzić do testamentu zmiany, z których będzie wynikać wola odwołania jego postanowień. Przykładowo spadkodawca przekreśli testament i umieści na nim napis ,,Odwołany’’.
Jak widać testament własnoręczny nie jest skomplikowaną formą pozostawienia naszej ostatniej woli. Dodatkowo, za jego sporządzenie nie będziemy zmuszeni ponieść żadnych opłat. Istotne jest, by decydując się na sporządzenie odręcznego testamentu pamiętać, że musi być napisany w całości pismem ręcznym, powinien wskazywać spadkobierców, być podpisany i opatrzony datą. Samodzielne spisanie testamentu nie zawsze będzie jednak proste. W przypadku, gdy chcemy rozporządzić swoim majątkiem w różnoraki sposób lub też pozostawić go kilku osobom mimo wszystko zalecałabym sporządzenie testamentu notarialnego. Notariusz bowiem będzie czuwał, aby nasza wola w sposób pełny odzwierciedlona została w poszczególnych zapisach testamentu.