Przemoc w rodzinie stanowi poważny problem, który niejednokrotnie jest ukrywany. Niebieska karta to skoordynowany system pomocy dla osób, które doznają przemocy domowej.
Jak “założyć” niebieską kartę?
Niejednokrotnie w swojej praktyce spotykam się ze stwierdzeniem, iż ktoś “ma niebieską kartę” lub komuś “założono niebieską kartę”. Stwierdzenie to jest jednak błędne. Procedura “niebieskiej karty” to bowiem szereg działań. Nie stanowi ona zatem konkretnego dokumentu – “niebieskiej karty“. Wszczęcie procedury następuje przez wypełnienie formularza “Niebieska Karta – A”.
Osobą wszczynającą procedurę może być:
- policjant
- pracownik socjalny
- przedstawiciel ochrony zdrowia (np. lekarz rodzinny)
- członek gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych
- pracownik oświaty
Następnie osoba, która sporządziła Kartę-A przekazuje ją do Zespołu Interdycyplinarnego. Zespół ten funkcjonuje w każdej gminie, najczęściej w Ośrodku Pomocy Społecznej. Zadaniem zespołu jest powołanie Grupy Roboczej, która składa się z różnych osób (3-5), np. nauczyciel, dzielnicowy, pracownik pomocy społecznej.
Indywidualny plan pomocy
Zadaniem Grupy Roboczej jest analiza sytuacji osoby dotkniętej przemocą oraz opracowanie indywidualnego planu pomocy. Plan sporządza się po spotkaniu z osobą dotkniętą przemocą, a w przypadku dziecka – jego rodzicem. Co istotne, niestawiennictwo osoby, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą w rodzinie, nie wstrzymuje prac zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej.
Oddziaływanie na sprawcę przemocy
Kolejnym krokiem Grupy Roboczej jest spotkanie ze sprawcą przemocy. Spotkania z osobami, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte przemocą w rodzinie, oraz osobami, wobec których istnieje podejrzenie, że stosują przemoc w rodzinie, nie mogą być organizowane w tym samym miejscu i czasie. Członkowie zespołu interdyscyplinarnego lub grupy roboczej podejmują działania w stosunku do osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, w szczególności:
- diagnozują sytuację rodziny, co do której istnieje podejrzenie, że jest dotknięta przemocą
- przekazują informacje o konsekwencjach popełnianych czynów
- motywują do udziału w programach oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych
- przeprowadzają rozmowę pod kątem nadużywania alkoholu, środków odurzających, substancji psychotropowych lub leków
- przekazują informacje o koniecznych do zrealizowania działaniach w celu zaprzestania stosowania przemocy w rodzinie.
Jeżeli zachodzi taka konieczność, Zespół Interdyscyplinarny może wystąpić do właściwych organów o zastosowanie środków zapobiegawczych, np. nakaz opuszczenia przez sprawcę lokalu, w którym zamieszkuje wspólnie z pokrzywdzonym, dozór Policji czy nawet tymczasowego aresztowania. Sąd może zobowiązać sprawcę również do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym.
Realizacja indywidualnego planu pomocy
Po opracowaniu indywidualnego planu pomocy członkowie Grupy Roboczej wspierają w realizacji działań w nim zaplanowanych oraz monitorują sytuację rodzinną. Wsparcie polegać może np. na zapewnieniu pomocy psychologicznej, udziale w grupach wsparcia czy też podjęcia działań zmierzających np. do wydania przez Sąd stosownych rozstrzygnięć. Monitoring natomiast polega na okresowych spotkaniach zarówno ze sprawcą przemocy, jak i jej ofiarą.
Kolejne zdarzenia niebezpieczne
Jeżeli w trakcie procedury “Niebieskiej karty” sprawca przemocy po raz kolejny dopuści się wobec ofiary przemocy należy o tym incydencie poinformować Grupę Roboczą. Sporządzi ona wówczas kolejną Kartę-A. Dodatkowo, powiadomić należy oczywiście Policję.
Zakończenie procedury
Zakończenie procedury następuje w przypadku:
- ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy albo
- rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowania działań.
Procedura “Niebieskiej karty” nie ma zatem określonego czasu trwania. Zwykle prowadzona jest ona przez kilka miesięcy.
Jak wynika z policyjnych statystyk tylko w 2019 roku wyłącznie przez Policję sporządzono 88.032 formularze “Niebieskiej karty“. Skala przemocy w rodzinie w Polsce jest zatem znaczna. Warto więc wiedzieć w jaki sposób chronić swoją rodzinę. Procedura “Niebieskiej karty” z pewnością stanowi jeden z nich.