W wielu domach od miesięcy toczą się burzliwe dyskusje o tym czy powinniśmy poddać się szczepieniu na COVID-19, poczekać czy też nie poddawać się szczepieniu w ogóle. Wiele osób zastanawia się również czy szczepienia są lub będą obowiązkowe? Czy pracodawca może wymagać od pracownika szczepienia nawet jeżeli nie będzie ono obowiązkowe? Odpowiedź na to właśnie pytanie znajdziesz w dzisiejszym wpisie.
Czy szczepienie jest obowiązkowe?
Zgodnie z obowiązującymi w chwili obecnej przepisami prawa szczepienie na COVID-19 nie znajduje się w wykazie rodzajów czynności zawodowych oraz zalecanych szczepień ochronnych wymaganych u pracowników, funkcjonariuszy, żołnierzy lub podwładnych podejmujących pracę, zatrudnionych lub wyznaczonych do wykonywania tych czynności oraz w wykazie chorób zakaźnych objętych obowiązkiem szczepień ochronnych. Jako takie, szczepienie to jest zatem w pełni dobrowolne.
Przepisy kodeksu pracy
Zgodnie z art. 2221 §1 k.p., w razie zatrudniania pracownika w warunkach narażenia na działanie szkodliwych czynników biologicznych pracodawca stosuje wszelkie dostępne środki eliminujące narażenie, a jeżeli jest to niemożliwe – ograniczające stopień tego narażenia, przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Jak zaś stanowi §3 minister zdrowia, w porozumienie z ministrem pracy otrzymał delegację ustawową do określenie w rozporządzeniu m.in. szczegółowych warunków ochrony pracowników przed zagrożeniami spowodowanymi przez szkodliwe czynniki biologiczne, w tym rodzaje środków niezbędnych do zapewnienia ochrony zdrowia i życia pracowników narażonych na działanie tych czynników, zakres stosowania tych środków oraz warunki i sposób monitorowania stanu zdrowia narażonych pracowników. Przepis ten nie daje jednak podstawy do nałożenia przez pracodawcę na pracownika obowiązku szczepienia przeciwko COVID-19. W żadnym bowiem wykazie czy katalogu obowiązkowych szczepień szczepienie to nie zostało wskazane jako szczepienie wymagane czy też obowiązkowe. Pracodawca zatem na podstawie przepisów prawa pracy nie może zobowiązać pracownika do poddania się szczepieniu. W tej sytuacji odmowa pracownika nie może skutkować jakąkolwiek odpowiedzialnością porządkową czy też stanowić podstawy do rozwiązania umowy o pracę.
Czy przepisy BHP mogą stanowić podstawę obowiązku szczepienia?
Na pracodawcy spoczywa obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Obowiązek ten nie nakłada jednak na pracodawcę uprawnienia do zobligowania pracowników do poddania się szczepieniu przeciwko COVID-19. Potwierdza to wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku z dnia 30 stycznia 2020 r., sygn. akt: II SA/Bk 869/19, w którym Sąd wskazał, iż
nikt nie ma prawa zmusić pracownika do ochrony swojego zdrowia poprzez szczepienia profilaktyczne i pracownik ma prawo odmówić poddania się takim szczepieniom. Tym niemniej w takiej sytuacji, co wypada podkreślić, a co umknęło skarżącemu, odpowiedzialność za ewentualne zachorowanie spada na pracownika, który powinien liczyć się z tym, że w przypadku zachorowania np. na chorobę zawodową, zostanie pozbawiony wszelkich świadczeń odszkodowawczych – zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2019 r. poz. 1205 z późn. zm.).
Czy szczepienie przeciwko COVID-19 może być warunkiem zatrudnienia pracownika?
Wobec powyższego, pracodawca rekrutujący pracowników nie ma prawa prowadzić ankiet czy też zadawać pytań zmierzających do ustalenia czy kandydat do pracy poddał lub zamierza poddać się szczepieniu przeciwko COVID-19. Taka dyskwalifikacja kandydatów może zostać uznana za przejaw dyskryminacji i stanowić podstawę do żądania zapłaty odszkodowania.
Podsumowując, w chwili obecnej brak jest jakichkolwiek podstaw do przyjęcia, iż pracodawca może wymagać od pracowników zaszczepienia się przeciwko COVID-19 i uzależnić od tego dopuszczenie pracownika do pracy. Pracodawca nie może również stawiać takiego warunku przy zatrudnieniu. Nie oznacza to jednak, że pracodawca nie może zachęcać pracowników do udziału w szczepieniu lub czy prowadzić akcji promujących szczepienie.