Większość kierowców posiadających obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej, tzw. OC ma przekonanie, iż w przypadku, gdy wyrządzą szkodę w innym pojeździe to ubezpieczyciel wypłaci odszkodowanie. Co do zasady tak jest. Warto jednak mieć świadomość, iż przepisy prawa przewidują sytuacje, w których ubezpieczyciel po wypłacie odszkodowania może wystąpić do nas z żądaniem jego zwrotu. Dlatego też, w dzisiejszym wpisie dowiesz się co to jest regres ubezpieczeniowy, kiedy ubezpieczyciel może żądać zwrotu wypłaconych kwot i czy można odwołać się od żądań ubezpieczyciela.
Czym jest regres ubezpieczeniowy?
Regres ubezpieczeniowy to prawo zakładu ubezpieczeń do dochodzenia od kierującego pojazdem mechanicznym zwrotu wypłaconego z tytułu ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych odszkodowania.
Kiedy zakładowi ubezpieczeń przysługuje regres?
Sytuacje, w których ubezpieczycielowi przysługuje regres są wymienione w art. 43 Ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Do sytuacji tych należą:
- umyślne wyrządzenie szkody,
- wyrządzenie szkody w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości,
- wyrządzenie szkody po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii,
- wejście w posiadanie pojazdu wskutek przestępstwa,
- brak wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym, z wyjątkiem przypadków, gdy chodziło o ratowanie życia ludzkiego lub mienia albo o pościg za osobą podjęty bezpośrednio po popełnieniu przez nią przestępstwa,
- zbiegnięcie z miejsca zdarzenia.
Umyślne wyrządzenie szkody
Umyślne wyrządzenie szkody (Zobacz również: Różnice pomiędzy szkodą całkowitą a częściową) ma miejsce stosunkowo rzadko. Jest to sytuacja, gdy kierowca ma świadomość, że jego zachowanie będzie miało szkodliwy skutek i mimo, iż go przewiduje celowo do niego zmierza. Druga z sytuacji to, kiedy kierowca co prawda ma zamiar poczynić coś innego, ale zdaje sobie sprawę, że jego działania mogą doprowadzić do szkodliwego skutku. W sytuacji umyślnego wyrządzenia szkody musi zajść związek przyczynowy pomiędzy zachowaniem kierowcy a szkodą.
Wyrządzenie szkody w stanie po użyciu alkoholu lub w stanie nietrzeźwości
Stan po użyciu alkoholu zachodzi, gdy zawartość alkoholu w organizmie wynosi lub prowadzi do:
- stężenia we krwi od 0,2‰ do 0,5‰ alkoholu albo
- obecności w wydychanym powietrzu od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu w 1 dm3.
Zwrócić trzeba uwagę, że dla dopuszczalności przyjęcia regresu zakładu ubezpieczeń w obecnie obowiązującym stanie prawnym nie jest wymagane, aby po stronie kierującego pojazdem miał miejsce dalej idący stan nietrzeźwości. To znaczy, gdy zawartość alkoholu etylowego w organizmie wynosi lub prowadzi do:
- stężenia we krwi powyżej 0,5‰ alkoholu albo
- obecności w wydychanym powietrzu powyżej 0,25 mg alkoholu w 1 dm3 (
Co istotne, stan po użyciu alkoholu lub stan nietrzeźwości może być wykazany w dowolny sposób. W zdecydowanej większości przypadków następuje to przy użyciu urządzeń elektronicznych dokonujących pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu, a jeżeli stan osoby podlegającej badaniu uniemożliwia jego przeprowadzenie urządzeniem elektronicznym – na podstawie badania krwi lub moczu, ale może też nastąpić za pomocą zeznań świadków, stron, opinii biegłych.
Wyrządzenie szkody po użyciu środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych w rozumieniu przepisów o przeciwdziałaniu narkomanii
Zgodnie z ustawowymi definicjami:
- substancja psychotropowa to każda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działająca na ośrodkowy układ nerwowy, określona w wykazie substancji psychotropowych stanowiącym załącznik Nr 2 do ustawy. Przykładowo będzie to: heroina, kokaina, morfina.
- środek odurzający to każda substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego działająca na ośrodkowy układ nerwowy, określona w wykazie środków odurzających stanowiącym załącznik Nr 1 do ustawy. Przykładowo będzie to: amfetamina, metaamfetamina, temazepam.
- środek zastępczy to substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego w każdym stanie fizycznym lub produkt, roślina, grzyb lub ich część zawierające taką substancję, używane zamiast środka odurzającego lub substancji psychotropowej lub w takich samych celach jak środek odurzający lub substancja psychotropowa, których wytwarzanie i wprowadzanie do obrotu nie jest regulowane na podstawie przepisów odrębnych.
Przepisy nie wprowadzają ilościowego przelicznika (jak w stanie po użyciu alkoholu). Nie określają też odstępu czasu pomiędzy jego użyciem a prowadzeniem pojazdu (w zależności od rodzaju środka i metody badawczej, środki mogą występować w organizmie kierowcy i być wykrywalne nawet wiele miesięcy po ich zażyciu). Przepis kładzie nacisk na sam fakt użycia środka (substancji), wychodząc z założenia, że już to powinno uzasadniać regres ubezpieczeniowy.
Wejście w posiadanie pojazdu wskutek przestępstwa
Wejście w posiadanie pojazdu wskutek popełnienia przestępstwa należy rozumieć w sposób szeroki. Pojęcie to obejmuje więc wszelkie zachowania wskazane w Kodeksie karnym (względnie w ustawach szczególnych) jako zbrodnie lub występki, których skutkiem (nawet pobocznym) jest objęcie w posiadanie pojazdu mechanicznego.
Brak wymaganych uprawnień do kierowania pojazdem mechanicznym
Uprawnienia do kierowania pojazdami mechanicznymi posiada osoba, która osiągnęła wymagany wiek i jest sprawna pod względem fizycznym i psychicznym oraz spełnia jeden z następujących warunków:
- posiada wymagane umiejętności do kierowania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu ruchu drogowego i nienarażający kogokolwiek na szkodę oraz wymagany dokument stwierdzający uprawnienie do kierowania pojazdem
- odbywa w ramach szkolenia naukę jazdy
- zdaje egzamin państwowy.
Pod pojęciem nieposiadania uprawnień należy rozumieć także:
- kierowanie innym pojazdem mechanicznym, niż uprawnia posiadana kategoria prawa jazdy
- kierowanie po utracie uprawnień, która to utrata zazwyczaj wynika z upływu czasu, na jaki zostały owe uprawnienia przyznane
- orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów przez sąd
- cofnięcie uprawnień oraz po zawieszeniu uprawnień na skutek zatrzymania prawa jazdy lub pozwolenia.
Natomiast kierowanie pojazdem przez osobę, która w momencie wyrządzenia szkody nie mogła okazać dokumentu stwierdzającego wymagane uprawnienia do kierowania pojazdem, nie oznacza jeszcze braku uprawnień, lecz brak dokumentu stwierdzającego ich posiadanie.
Zbiegnięcie z miejsca zdarzenia
Przez zbiegnięcie z miejsca zdarzenia należy rozumieć samowolne oddalenie się sprawcy z miejsca zdarzenia. Zachowanie to musi posiadać znamiona ucieczki, mające na celu uniknięcie odpowiedzialności karnej. Sprawca musi chcieć uniemożliwić lub utrudnić ustalenie jego tożsamości, ukrycie przed organami ścigania samego zdarzenia lub też dodatkowo obciążających okoliczności, jak np. stanu po użyciu alkoholu, nieposiadania uprawnień wymaganych do kierowania. Inaczej ujmując, jest to ucieczka polegająca na szybkim, w zamiarze niezauważonym, opuszczeniu miejsca zdarzenia bez zamiaru powrotu.
Jak się bronić przed regresem ubezpieczeniowym?
Dla powstania regresu ubezpieczeniowego oprócz jednej (lub kilku) wymienionych powyżej przesłanek konieczne jest jeszcze wypłacenie przez ubezpieczyciela odszkodowania za szkodę, za której naprawienie odpowiadał kierowca (Zobacz również: Odszkodowanie za utraconą wartość pojazdu). O ile cztery wymienione powyżej sytuacje zazwyczaj są oczywiste, o tyle problemy niejednokrotnie budzi przesłanka umyślnego wyrządzenia szkody i zbiegnięcia z miejsca zdarzenia. Dlatego też, po otrzymaniu wezwania do zapłaty warto dokonać analizy wszystkich okoliczności. Jeżeli wiemy, że na przykład zostawiliśmy kartkę ze swoimi danymi osobowymi na szybie uszkodzonego samochodu – warto odwołać się do ubezpieczyciela. Powinniśmy wówczas przedstawić nasze stanowisko i dowody na jego poparcie.
Podsumowując, nie zawsze gdy spowodujemy szkodę w innym pojeździe mechanicznym będziemy mogli liczyć na brak odpowiedzialności finansowej. Istnieją bowiem sytuacje, kiedy ubezpieczyciel może żądać od nas wypłaconych tytułem odszkodowania kwot. My zaś mamy prawo kwestionować roszczenie ubezpieczyciela, co niejednokrotnie odnosi sukces.